کد پلاستیک

کد پلاستیک چیست ؟

بر روی تمام قطعات پلاستیک ساخته شده، چند خط نوشته با حروف انگلیسی و اعداد هک شده است که اطلاعات مفید و کافی در مورد قطعه پلاستیک در اختیار ما قرار می دهد. با خواندن آن میتوان بصورت دقیق کد پلاستیک و جنس آن را تشخیص داد. در حالت کلی پلاستیک ها به دو دسته " ترموست و ترموپلاست " تقسیم بندی می شوند دسته ی ترموپلاست در صورت صدمه دیدن قابلیت تعمیر پذیری و بازگشت به چرخه ی استفاده دوباره را دارد اما برای تعمیر قطعات پلاستیکی باید با توجه به کد پلاستیک هک شده بر روی آن، از الکترود مناسب استفاده کنیم.

کد پلاستیک را چطور تشخیص دهیم؟

اولین قدم قبل از شروع تعمیر قطعات پلاستیکی و تشخیص کد پلاستیک، تشخیص دادن نوع پلاستیک می باشد که در دسته ترموست ها قرار می گیرد، یا ترموپلاست ها. در صورتیکه پلاستیک ما ترموست باشد، قابلیت تعمیر ندارد اما در صورتیکه ترموپلاست باشد، مرحله بعدی تشخیص کد پلاستیک است. " آنالیز کردن پلاستیک " تخصصی ترین روش تشخیص نوع آن می باشد اما با توجه به اینکه هزینه بالایی داشته و اینکه هر قطعه پلاستیک را نمی توان برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال نمود، راه معقول تر این است که از روش های مرسوم دیگر استفاده کنیم. تشخیص پلاستیک روش های متفاوتی دارد:

• گرما دهی با شعله

در 90 درصد مواقع، با استشمام کردن بویی که در اثر گرما دهی به پلاستیک از آن ساطع می شود می توان نوع پلاستیک را تشخیص داد. البته این روش وابسته به میزان تجربه جوشکار بوده و فقط در صورتی که جوشکار حرفه ای باشد باید از این روش بهره برد.

• کد خوانی

چنانچه بوی ساطع شده قابل تشخیص نباشد، جوشکار از روش کد خوانی استفاده می کند. کد پلاستیک، ترکیبی از اعداد و حروف انگلیسی است که بین دو علامت > و < قرار گرفته است. در برخی قطعات ممکن است کد پلاستیک به درستی درج نشده باشد. در این صورت از روش های دیگر استفاده میکنیم.

• تست جوش

با استفاده از الکترود جوشکاری پلاستیک، قسمتی از پلاستیک را جوش می دهیم. در صورتیکه جوش بصورت اصولی و با استقامت بالا انجام شد، جنس پلاستیک با الکترود یکسان است، در غیر اینصورت باید از الکترود دیگری استفاده کنیم. برای مثال اگر با الکترود PP اتصال برقرار شد و جوش محکمی داشتیم، میتوان گفت قطعه جوش داده شده از جنس پلاستیک PP (پلی پروپیلن) می باشد.

خواندن کد پلاستیک

کد پلاستیک و کد ترکیبی از عناوین بسیار مهمی در حیطه جوشکاری پلاستیک به حساب می آیند که هر جوشکار پلاستیکی ملزم به داشتن اطلاعاتی در این زمینه می باشد. همانطور که میدانیم، قطعات پلاستیک ممکن است از ترکیبات متفاوتی ساخته و پرداخته شده باشند و همین مساله سبب شده تا پلاستیک ها دارای کد پلاستیک و کد ترکیبی های متفاوتی باشند.

با فرض اینکه بحث در این مقاله محدود به جوشکاری پلاستیک می باشد، لازم است این نکته را یادآور شویم؛ زمانیکه اقدام به جوشکاری پلاستیک میکنید، لازم است تا اطلاعات کاملی در رابطه با ترکیبات بکار رفته در پلاستیک بدست آوریم تا بتوانیم از الکترود جوشکاری مناسب همان قطعه استفاده کنیم. در این مرحله به چند سوال بر میخوریم :

• پلاستیک دقیقا از چه جنسی است؟
• پلاستیک جزو کدام دسته بندی است؟
• دقیقا چه ترکیباتی در پلاستیک مد نظر وجود دارد؟
• آیا پلاستیک تقویت شده است؟
• چه الیافی در پلاستیک وجود دارد؟

بنابراین در نظر داریم در این مقاله از آرکا صنعت تیوان به تفصیل در رابطه با " کد پلاستیک " و " کد ترکیبی " بپردازیم.

لزوم استفاده از کد پلاستیک

در توضیح لزوم استفاده از کد پلاستیک باید متذکر شد که یکی از مواردی که تولیدکنندگان قطعات پلاستیکی ملزم به رعایت آن می باشند، اعلام و معرفی ترکیباتی است که در تولید قطعات پلاستیک به کار رفته است. بعبارت ساده تر؛ در تولید قطعات پلیمری به اهمیت کد پلاستیک پی میبریم. تولید کننده باید به خریدار محصولاتش، واحد های نظارتی و آزمایشگاهی و همینطور ارائه دهندگان خدمات تعمیری، متریال و مواد پلاستیکی بکار رفته در تولید آن قطعه را اعلام نماید.

این مواد مصرفی و ترکیبات بکار رفته در پلاستیک ها با کمک کد هایی مشخص می گردد که به آنها " کد پلاستیک " می گویند. کد پلاستیک در واقع ترکیبی از حروف انگلیسی، اعداد و کاراکتر هایی است که بر روی قطعه پلاستیک حک شده است. در صورتیکه در بافت پلاستیک از الیاف خاصی جهت استحکام و تقویت قابلیت های پلاستیک استفاده شده باشد، این الیاف نیز با حروف انگلیسی و اعداد در این کد مشخص می شود.

نحوه نمایش کد پلاستیک

همانطور که قبلا ذکر شد، نحوه نمایش دادن کد پلاستیک، قال خاصی دارد که در ادامه به آن می پردازیم. انتظار می رود پس از مطالعه این قسمت قادر باشید انواع کد پلاستیک را خوانده و در نتیجه در جوشکاری پلاستیک با مشکلی روبرو نشوید.

مثالی از یک کد پلاستیک : > PP + TX 25 <

در مثال بالا یک کد پلاستیک مربوط به پلاستیک دسته ترموپلاست نشان داده شده است. این عبارت نشان دهنده کد پلاستیک PP (پلی پروپیلن) می باشد.

قبل از هر چیز به بررسی علامت >< می پردازیم. هرجا دو علامت  > و < را مشاهده کردیم، میتوانیم از این موضوع اطمینان حاصل کنیم که هرآنچه بین این دو علامت وجود دارد، نشان دهنده ترکیبات پلاستیک می باشد. بعبارتی با دیدن < متوجه میشویم کد پلاستیک شروع و با دیدن علامت > در میابیم کد پلاستیک تمام شده است.

عبارت PP در ابتدای کد پلاستیک

حروفی که دقیقا در ابتدای کد پلاستیک و بلافاصله پس از < قرار میگیرند، نشان دهنده نام و جنس اصلی پلاستیک می باشد. در این مثال عبارت PP در ابتدای کد پلاستیک نشان می دهد پلاستیک از جنس پلی روپیلن است. در ادامه این رشته، معمولا بعد از اسم پلاستیک، یکی از علائم زیر می آید :

. (نقطه)

/ (خط جدا کننده یا اسلش)

+ (علامت بعلاوه)

این علائم در کد پلاستیک درواقع جداکننده نام پلاستیک از الیاف می باشد. در مورد الیاف بندی پلاستیک در مقاله ای به همین نام به تفصیل توضیح داده ایم.

به مثال خود باز میگردیم :

> PP + TX 25 <

حروف و اعدادی که در کد پلاستیک، پس از علامت ( + ) آمده است، نوع و درصد الیاف بندی پلاستیک را مشخص می کنند. در این مثال می بینیم که 25 درصد از الیاف TX در این ترکیب به کار رفته است.

معرفی چند کد پلاسستیک

 در بین کد پلاستیک های بیشماری که وجود دارد چند کد پلاستیک وجود دارد که بیش از همه مورد توجه تولیدکنندگان قرار گرفته است. در " انواع پلاستیک ها و کاربرد های آن " دیدیم که پلاستیک ها به دو دسته تقسیم میشوند. ترموست ها و ترموپلاست ها.بصورت کلی در حرفه جوش پلاستیک اصولا با دسته ترموست ها کاری نداریم. عمل جوش پلاستیک تنها بر روی ترموپلاست ها قابل انجام میباشد. ترموپلاست ها کد پلاستیک های متفاوتی را در بر میگیرند. در زیر صرفا به معرفی آنها می پردازیم و در ادامه هر یک را به اختصار شرح میدهیم. در خصوص هر کد پلاستیک، مقاله ای اختصاصی در قسمت مقالات وب سایت شرکت آرکا صنعت تیوان نگاشته شده است.

کد پلاستیک های مهم

• PP ( پلی پروپیلن )
• PE ( پلی اتیلن )
• PA ( پلی آمید )
• POM ( پلی اکسی متیلن )
• ASA ( آکریلونیتریل استایرن آکریلات )
• ABS ( آکریلو نیتریل بوتادین استایرن )

در ادامه به توضیح بیشتر و شرح دادن هر کد می پردازیم.

کد پلاستیک PP پلی پروپیلن

در بین کد پلاستیک های موجود، پلی پروپیلن یکی از پرمصرف ترین و مهم ترین کد پلاستیک های موجود می باشد. نام کامل این کد پلی پروپیلن (PolyPropylene) می باشد و فرمول شیمیایی آن –CH2-CH(CH3)n– است. از پلیمریزاسیون پروپیلن تحت فشار و دمای تقریبا ملایم و در حضور کاتالیست معروف زیگلر – ناتا انجام می‌شود . وجود کاتالیست زیگلر – ناتا، پلیمری به صورت ایزوتاکتیک را تشکیل می‌دهد که قادر به متبلور شدن تا حدود ۹۰ درصد می‌باشد. کد پلاستیک PPدر دسته پلاستیک های گرمانرم قرار میگیرند.

پلاستیک گرما نرم پلاستیکی است که برای بار چندم می توان با حرارت دهی و گرم کردن، به آن شکل و حالت داد. همچنین کد پلاستیک های موجود در دسته گرمانرم، قابل بازیافت هستند.

کاربرد کد پلاستیک PP

اگر برای شما سوال شده که پلی‌پروپیلن چه کاربردی در صنایع دارد، باید در جواب گفت کد پلاستیک PP بدلیل مقاومت ضربه‌ای بالا در مصارف و قسمت هایی که بیشتر در معرض ضربه و هوای سرد قرار دارند استفاده میشود. بطور مثال می توان قطعات خودرو از جمله : کنسول، سپر، داشبورد، باتری، رودری و بسیاری دیگر از قطعات خودرو از این کد پلاستیک تولید می‌گردد.

الکترود های پلی پروپیلن، در ضخامت های متفاوتی در دسترس هستند. این ضخامت ها عبارتند از : الکترود PP ضخیم، الکترود PP نازک، الکترود PP اسلیم

کد پلاستیک PE پلی اتیلن

کد پلاستیک PE که با نام کامل پلی‌اتیلن‌ شناخته می شود، خانواده‌ای از پلاستیک های گرمانرم‌ می‌باشد. کد پلاستیک PE از طریق پلیمریزاسیون گاز اتیلن ( C2H4 ) بدست می‌آید و این عمل پلیمریزاسیون در حضور کاتالیزور میتواند خواص مختلفی به خودبگیرد برای مثال می توان چگالی،وزن و توزیع وزن مولکولی، شاخص جریان مذاب (MFI)، بلورینگی، درجه شاخه‌ای و شبکه‌ای شدن را در آنها کنترل کرده و تغییر داد. پلیمرهای با وزن مولکولی کمتر را به عنوان روان کننده(Lubricant) به کار می‌برند و پلیمرهای با وزن مولکولی متوسط واکس‌هایی امتزاج پذیر (مخلوط پذیر) با پارافین می‌باشند. کد پلاستیک PE (پلی اتیلن) شامل ساختار بسیار ساده‌ای است، به طوری که ساده تر از تمام پلیمرهای تجاری می‌باشد . یک مولکول پلی اتیلن زنجیر بلندی از اتم‌های کربن است که به هر اتم کربن دو اتم هیدروژن متصل است.

کاربرد کد پلاستیک PE

کد پلاستیک PE بدلیل انعطافپذیری بالایی که دارد، کاربرد فراوانی در تولید انواع لوازم پلاستیک مورد استفاده در آشپزخانه و صنایع غذایی دارد. از این کد پلاستیک در تولید ظروف پلاستیکی سبک و همچنین کیسه‌ های پلاستیک استفاده می‌شود. دیگر کاربرد این کد پلاستیک، تولید ظروف شیر و مایعات و انواع وسایل پلاستیکی آشپزخانه کاربرد دارد. در تولید لوله‌های پلاستیکی و اتصالات لوله‌کشی معمولاً از MDPE استفاده می‌کنند.

 الکترود های پلی اتیلن، در ضخامت های متفاوتی در دسترس هستند. این ضخامت ها عبارتند از : الکترود PE ضخیم، الکترود PE نازک

کد پلاستیک PA پلی آمید

کد پلاستیک PA با نام کامل پلی آمید، پلاستیکی نیمه کریستالی و از دسته تروموپلاست ها می باشد. در ساختار زنجیر پلیمری پلی آمید ها گروه آمیدی( یک اتم نیتروژن (N)که با گروه عاملی کربونیل (C=O) پیوند دارد) وجود دارد. این کد پلاستیک قابل اشتعال بوده و کاربردی در محدوده ی دمایی ۹۰+تا۳۰- درجه ی سانتی گراد دارد. به دلیل چسپندگی و کشش زیاد پیوند های هیدروژنی گروه های آمیدی، این دسته از پلیمرها دارای استحکام فوق العاده ای هستند.

کاربرد کد پلاستیک PA

پلی آمیدهای 46 در صنایع خودروسازی، برق و همچنین صنعت الکترونیک و تولید کالاهای مصرفی کاربرد دارند. این کد پلاستیک مقاومت حرارتی بسیار بالایی دارد و دمای لازم برای ایجاد انحنا تحت بار آن 160 درجه سانتی‌گراد است. این پلیمر به دلیل دارا بودن مقاومت سایشی بالا، خواص مکانیکی خوب، مقاومت در برابر خستگی بالا و ثبات ابعادی در دمای بالا، در تولید چرخ دنده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 الکترود های پلی آمید، در ضخامت های متفاوتی در دسترس هستند. این ضخامت ها عبارتند از : الکترود PA ضخیم، الکترود PA نازک

کد پلاستیک POM پلی اکسی متیلن

در میان خانواده ترموپلاست ها POM جای خود را در صنایع مختلف مانند صنعت خودروسازی، موتورسیکلت و سایر صنایع محکم کرده است. این پلاستیک با نام کامل پلی اکسی متیلن، دارای سختی زیادی است که در دمای پایین هم این سختی همچنان به قوت خود باقی است. همچنین استقامتی عالی در مقابل تماس با سوخت دارد. عموما در تزئینات خارجی و داخلی ماشین، پایه های براکت، سیستم سوخت رسانی و چرخ دنده های کوچک مورد استفاده قرار میگیرد .

کاربرد کد پلاستیک POM

از جمله صنایع تحت پوشش POM های پلیمر پیشرفته دانا، می توان موارد زیر را نام برد:

• خودروسازی (قطعات جلوبندی، کمربند ایمنی، چرخ دنده، بوش ها، …)
• قطعات صنعتی
• آب و آبیاری (قطعات پمپ و اتصالات)
• اسباب بازی
• لوازم خانگی

 الکترود های پلی اکسی متیلن، در ضخامت های متفاوتی در دسترس هستند. این ضخامت ها عبارتند از : الکترود POM نازک

کد پلاستیک ASA آکریلونیتریل استایرن آکریلات

در میان خانواده ترموپلاست ها ASA جای خود را در صنایع مختلف مانند صنعت خودروسازی، موتورسیکلت و سایر صنایع محکم کرده است. ساختار مولکولی ASA بسیار مشابه ABS می باشد. بدلیل سختی زیاد این پلاستیک در قطعاتی چون دسته راهنما و برف پاک کن استفاده می شود.

کاربرد کد پلاستیک ASA

الکترود های ASA، در ضخامت های متفاوتی در دسترس هستند. این ضخامت ها عبارتند از : الکترود ASA نازک

کد پلاستیک ABS آکریلونیتریل بوتادین استایرن

در میان خانواده ترموپلاست ها ABS جای خود را در صنایع مختلف مانند صنعت خودروسازی، موتورسیکلت و سایر صنایع محکم کرده است. نام کامل آن اکریلونیتریل بوتادین استایرن است و بدلیل استقامت بالا، در قطعاتی مانند جلو پنجره و قاب آینه بکار می رود. ABS در مقایسه با سایر پلاستیک ها تقریبا پلاستیکی گران قیمت به‌ شمار می‌رود.

کاربرد کد پلاستیک ABS

بدلیل دارا بودن مقاومت بالا در برابر فشار و ضربه، تنش، ضربه و ترک خوردگی و همچنین مقاومت بالا در برابر واکنش های شیمیایی آن را به ماده ای مناسب برای استفاده در صنعت حمل و نقل، ساختمان سازی و صنعت پزشکی تبدیل کرده است. با این حال پلیمر ای بی اس در برابر خوردگی و اشعه ماورابنفش مقاومت چندان بالایی ندارد و باید از آن در برابر شعله و دماهای بسیار بالا محافظت کرد.

برای اطلاع از نحوه ی ترمیم پلاستیک های ترموپلاست و یا آشنایی با تجهیزات لازم برای جوشکاری پلاستیک به سایت شرکت آرکا صنعت تیوان مراجعه نمایید.